نگاهی بیپروا به شعرهای شفیعی کدکنی
تاریخ انتشار: ۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۷۲۹۴۱
اگر م.سرشک فقط به شعر پرداخته بود، قطعاً جایگاهی فراتر از آنچه که اکنون هست و شاید هم بالاتر از نیما و شاملو و حتی اخوان ثالث قرار میگرفت. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مجموعه سه جلدی حسن گلمحمدی از نشر جامی در دسترس علاقهمندان به حوزه شعر قرار داد، شاید یکی از متفاوتترین کتابها در سالهای اخیر در حوزه نقد ادبی باشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شفیعی کدکنی چهره سرشناسی در حوزه فرهنگ است که نیازی به معرفی برای اهالی این حوزه ندارد. کارهای ادبی او در دههای گذشته دریچههای جدیدی به روی ادبدوستان گشوده است. از سوی دیگر، انتشار تصاویر متعددی از او در حالی که در جمع مشتاقان بسیاری در دانشگاه نشسته و تدریس میکند، سبب شده تا جمعیت کثیری جزو طرفداران او باشند. همین موضوع سبب شده تا کسی پروای نقد آثار او را داشته باشد؛ این در حالی است که هر اثری ممکن است در چنبره ضعف و سستی گرفتار آید.
در مقابل طرفداران استاد، هستند دانشجویان، اساتید و پژوهشگرانی که منتقدند؛ به خصوص پس از سکوت شفیعی کدکنی در مقابل برخی از بدعتها در دانشکدهای که میراثدار فروزانفر و معین و بزرگانی اینچنین است. به هرحال انگار گلمحمدی در این میان دل به دریا زده و با وجود همه طعنهایی که ممکن است از سوی طرفداران بشنود، به نقد شعر شفیعی کدکنی پرداخته است.
مؤلف معتقد است همان ایرادی که روزی شفیعی بر شعر فروزانفر گرفت، بر شعر او نیز وارد است؛ به این معنی که پرداختن به امور پژوهشی، سبب شده تا شعر شفیعی کدکنی آنطور که باید و شاید رشد نکند و این ضعف در سالهای گذشته خود را بیش از پیش نشان داده.
کتاب جنجالی شفیعی کدکنی منتشر شدگلمحمدی در اینباره مینویسد: «قطعاً باید پذیرفت که شعرهای اولیۀ دکتر شفیعی به تقلید از شعر سنتی است و اگر او با دکتر شریعتی آشنا نمیشد و افق شعر نو و نیمایی را درک نمیکرد، به جایگاهی که اکنون در شعر معاصر دارد، نمیرسید و این موفقیت نیز به پیروی از سبک نیمایی میسر شده است نه به علت سرودههای سنتی استاد. البته دکتر شفیعی چندینبار سعی کرد که از دامنۀ نفوذ شعر نیمایی فراتر برود؛ بنابراین مدتی به شعر سپید فکر کرد؛ ولی چون شاعر پرتوان و عجیبی را در جلوی خود داشت به نام شاملو، گذر از شعر شاملویی را در توان خود ندید و به حماسه روی آورد و به چیزی مابین نیما و اخوان بسنده کرد و بعدها نیز در شعر عرفانی و تصوف غرق شد. البته الگویی که دکتر شفیعی برای شعر سنتی خود در نظر گرفته بود، شعر بیدل بود که به آن علاقۀ وافر داشت؛ ولی گذر از نکات و مضامین بسیار پیچیدهای که بیدل در شعر خود به کار گرفته بود، نیز کار سادهای نبود؛ بنابراین پیروی از بیدل هم برای م.سرشک موفقیتآمیز نشد.
بخشی از نقد مولف کتاب "از شعر چریکی تا عرفان حلاج" به تغییر رویکردهای اجتماعی و سیاسی م.سرشک در ادوار مختلف و تاثیر آن بر شعر شاعر اختصاص دارد. گلمحمدی میگوید این رویه شفیعی برخلاف رویکرد فرمالیستی اوست: دکتر شفیعی به طور کلی شاعری فرمالیست و ایدئولوگ است. شاعر ایدئولوگ به یک ایدئولوژی اعتقاد دارد؛ اما ذهن استاد شفیعی در طول دوران زندگی ادبی و فرهنگیاش از یک ایدئولوژی ثابت و یکسان تبعیت نکرده است. او بسته به زمان و شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه بهویژه نوع ارتباط و تعامل خود با افراد، سازمانها و رویدادها، تحت تأثیر ایدئولوژیهای غالب آن زمان تغییر تفکر و تعامل داده است. موقعی که دوران شور و حال، دغدغه، رشد و گسترش ایدئولوژی چپ، بهویژه جریانهای چریکی جنگل پیش آمد، شفیعی شاعر ایدئولوگ چپ با گرایش به چریکهای جنگل شد؛ بعد که در دستگاه دکتر ناتل خانلری وارد شد و این استاد نیز خود از حزب توده دوری جسته و به نظام شاهنشاهی گرایش پیدا کرده بود، شفیعی نیز در نرمافزار ذهنیاش به تبعیت از او به دمودستگاه دولتی نزدیک شد. هنگامی که انقلاب سال 57 رخ داد، دکتر شفیعی در ایدئولوژی اعتقادی و عرفان سنتی غرق شد.
سرودههای دکتر شفیعی نیز با این تغییر و تحولات نرمافزاری و ایدئولوژیاش تغییر پیدا کرد؛ از شعر چریکی تا شعر بیتفاوتی در مقابل پدیدههای سیاسی و اجتماعی جامعه و از شعر بیتفاوتی تا شعر با مفهوم و مضامین عرفانی و تصوف. بنابراین برای بررسی دورانهای شعری این شاعر باید سرودههای او را با توجه به این نقاط عطف تغییر و تحولات ذهنیاش مورد بررسی و نقد قرار داد. به طور کلی میتوان مقاطع شعری استاد شفیعی را از لحاظ کرونولوژی به این شرح دستهبندی کرد:
1. سرودههای اولیه و دوران زندگی در مشهد و خراسان (1318 ـ 1344)؛ 2. سرودههای دوران اعتقاد به ایدئولوژی چریکی جنگل (1344 ـ 1350)؛ 3. سرودههای دوران تدریس در دانشگاه تهران و همکاری با دکتر خانلری و نزدیکی به سیستمهای اداری رژیم گذشته (1350 ـ 1357)؛ سرودههای دوران بعد از انقلاب سال 57 (1357 به بعد). انواع سرودههای دکتر شفیعی در دورۀ اولیه، شعر کلاسیک و به سبک خراسانی بود. مجموعه شعر «زمزمهها» و «شبخوانی» در این دوره سروده شده است.
او در سال 1344 برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ فوقلیسانس و دکترای زبان و ادبیات فارسی رهسپار تهران میشود. در این زمان او اندیشههای خاص خودش را داشت و تحت تأثیر افرادی نظیر دکتر شریعتی، نعمت آزرم، اسماعیل خویی و از همه بیشتر مهدی اخوان ثالث و حتی شعرایی با اندیشههای چپ و وابسته به حزب توده مثل فریدون توللی و امیرهوشنگ ابتهاج قرار داشت و به آنها نزدیک بود. در این دوره دیدگاهها، تفکرات و مانیفست ذهنی او با گذشتهاش تفاوت فاحشی پیدا کرد و گرایشهای جدید در مجموعههای شعری بعدی او کاملاً نشان داده شده است. در این دوره مجموعههای شعری «از زبان برگ»، «در کوچه باغهای نشابور» و «مثل درخت در شب باران» از شفیعی کدکنی سروده و نشر یافته است. مجموعههای «از بودن و سرودن» و «بوی جوی مولیان» از دکتر شفیعی در دوران تدریس در دانشگاه تهران و همکاری با ناتل خانلری در سالهای 1350 تا 1357 سروده شده است.
در سرودههای بعد از انقلاب او میتوان به این موارد اشاره کرد: «کتاب شعر هزارۀ دوم آهوی کوهی»، مجموعه شعر «خطی ز دلتنگی»، مجموعه شعر «غزل برای گل آفتابگردان»، مجموعه شعر «در ستایش کبوترها»، مجموعه شعر «ستارۀ دنبالهدار». او در این دوره به مباحث و مطالب عرفانی و اعتقادی که ناشی از فعالیتهای پژوهشی و تحقیقات او در روی متون نظم و نثر عرفانی بود، پرداخت و سرودههایش نیز از این فعالیتهای تحقیقات متأثر گردید. استاد شفیعی در این مقطع میکوشد تا فلسفۀ هستیشناسی را در شعر و بیان خود طرح کند؛ بنابراین در هزارتوی تاریخ، عرفان، تصوف و حتی آثار باستانی به جستجو میپردازد و حتی گاهی هم خود را در اندیشههایش گم میکند و دچار ناامیدی عرفانی میگردد.
بخش دیگری از نقدهای گلمحمدی به اظهارنظرهای شفیعی درباره افراد و شاعران مختلف اختصاص دارد. نویسنده معتقد است این اظهارنظرها گاه متناقض است؛ گویی دنیای شاعری و دنیای تحقیق شفیعی با یکدیگر فرسنگها فاصله دارد. او برای این ادعا، چند نمونه نیز ذکر میکند؛ از شاملو تا سهراب و سهیلی.
سهگانه گلمحمدی هرچند ممکن است گاه زبان تند و تیزی داشته باشد که بر برخی از مشتاقان خوش نیاید، اما از این حیث که توانسته از دام تعصب رها شده و با نگاهی واقعبینانه شعر شفیعی را بررسی کند، جای تأمل دارد.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: کتاب شعر کتاب شعر شفیعی کدکنی دکتر شفیعی مجموعه شعر شعر شفیعی گل محمدی بر شعر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۷۲۹۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نگاهی به وظایف نظارت فنی در سازمان اوقاف
رضا عظیمی، مدیر کل نظارت فنی سازمان اوقاف و امور خیریه بیان کرد: سازمان اوقاف و امور خیریه بر اساس وظایفی که قانون برای آن مشخص کرده است در حوزه موقوفات و بقاع متبرکه و اماکن مذهبی مسئولیت دارد و هدف ما در اداره کل نظارت فنی سازمان اوقاف و امور خیریه این است که بتوانیم خدمتگزار موقوفات و اماکن مذهبی باشیم.
مدیر کل نظارت فنی سازمان اوقاف و امور خیریه گفت: در اداره کل نظارت فنی سازمان اوقاف و امور خیریه در زمینه ساخت و ساز و تعمیر و مرمت بقاع متبرکه فعالیتهای زیادی انجام دادهایم؛ بهطوری که بیش از ۸هزار و ۵۰۰ بقعه متبرکه داریم و آنها به فراخور مراجعهکنندگانی که دارند نیازمند امکانات رفاهی هستند که باید برای آنها فراهم کنیم.
او مطرح کرد: لازم است درمورد بهسازی، مقاومسازی و بازسازی بقاع متبرکه فعالیتهایی انجام دهیم که بخش عمدهای از این فعالیتها توسط خود مردم صورت میگیرند و درواقع، ما وظیفه نظارت فنی بر این امور را برعهده داریم تا عملکرد کاربریهایی که ایجاد میشوند را بررسی کنیم تا مناسب باشند و سازه و ساختمانهایی که ساخته میشوند از سازههای ایمنی برخوردار باشند. زیرا این ساختمانها بناهایی هستند که باید برای سالیان متمادی مقاوم باشند و کیفیت اجرای آنها در مقایسه با ساختمانهای مسکونی بسیار بالاتر باشد. بنابراین، بواسطه این موضوع، کنترلها و نظارت فنی داریم که روی اجراها انجام میشوند.
عظیمی اظهار کرد: با توجه به ظرفیتها و نیروهای فنی که داریم از برونسپاری هم، استفاده میکنیم و این کار از طریق مهندسانی صورت میگیرد که دارای صلاحیت هستند و درواقع، این کار نظارت را انجام میدهیم و تقریباً میتوان گفت در سالی که گذشت ما روی بیش از ۸۰۰ بقعه متبرکه کار عمرانی کرده و بیش از ۶۰۰هرارمتر مربع فعالیت اجرایی انجام دادیم که این فعالیت در بخشهای مختلف مثل تکمیل طرح، بهسازی و مقاومسازی و تعمیر و نگهداری این پروژهها صورت گرفت و بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه مستقیم داشتیم. ضمن این که بخش عمدهای از فعالیتهای اجرایی توسط خیرین صورت میگیرند و این فعالیتها را تحت نظارت ما انجام میدهند.
مدیر کل نظارت فنی سازمان اوقاف و امور خیریه ادامه داد: با توجه به کاربریهای مختلفی که تعریف شده است ما در حوزه موقوفات در بخش بهداشتی، درمانی، تجاری، مسکونی و سایر کاربریها پروژه داریم و بواسطه همین، حوزه کاری متنوعی است و خوشبختانه، با توجه به اینکه برای اغلب طرحها پروانه ساختمانی صادر میشود ما از ظرفیت نظام مهندسی استفاده میکنیم و همه این پروژهها دارای مهندس ناظر در حوزههای مختلف سازه و معماری و تأسیسات برقی و مکانیکی هستند و عملاً ساختمانهای با کیفیتی در این حوزه پیاده سازی میشوند و این فعالیت بسیار مناسبی است تا جایی که بیش از ۲۵۰ طرح فعال در سطح موقوفات داریم. البته طرحهای کلان ما هستند و بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان هزینه فعالیت اجرایی در این حوزه صرف شده است.
عظیمی گفت: یکی از فعالیتهای بسیار خوبی که در این حوزه انجام میشود موضوع مسکن است و با توجه به شعار مقام معظم رهبری و سیاستهای دولت جمهوری اسلامی ایران در ۴ سال اخیر مبنی بر افزایش سرانههای مسکونی و کمک به خانهدار شدن مردم فعالیتهای بسیار مهمی در این حوزه انجام دادهایم.
مدیر کل نظارت فنی سازمان اوقاف و امور خیریه افزود: سازمان اوقاف با توجه به ظرفیتهایی که در حوزه زمین دارد و این زمینها با کاربریهای مختلف در میان شهرها به صورت پراکنده وجود دارند و ما با هماهنگی و همکاری که با وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی داشتهایم، توانستهایم از این ظرفیتها در استانهای مختلف استفاده کنیم.
او گفت: طرح بسیار بزرگی را در استان مرکزی انجام دادهایم و ۸ هزار واحد مسکونی در آنجا در حال ساخت است و خوشبختانه عملیات ساختمانی در مرحله اتمام اسکلت است و در استان زنجان فعالیت بسیار خوبی انجام شد و بیش از ۲۰۰ هکتار زمین برای این طرح تغییر کاربری داده شده و قطعه بندی شده و کار اجراییاش انجام شده است.
عظیمی افزود: در استانهای چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، مازندران، گلستان و کردستان در حال انجام طرحهای بسیار خوبی با عنوان نهضت ملی مسکن هستیم که سایر سازمانها نیز، همکاری می. کنند تا مسکن محرومان و افراد کمبرخوردار در این طرح تأمین شود.
بحث عمدهای از فعالیتهای ما در زمینه شناسایی موقوفات است و با توجه به بررسیهایی که انجام میدهیم و هماهنگیهایی که با شرکت پست و ثبت داریم موقوفات را برای شناسنامهدار شدن، شناسایی میکنیم که در آینده، تعدی به این اراضی نشود.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت